Wąskotorówki w Warszawie

[oelka]

1/ Nie za moich czasów - w okresie przed II wojna św. jeździła wąskotorówka na trasie Pl. Unii Lubelskiej przez Wilanów do Konstancina -Jeziornej.Trwało to jeszcze krótko po wojnie. Do dziś została stacja Wilanów (mieści się tam teraz poczta) oraz budynek z napisem Klarysew - tam była stacja.

To trzeba uzupelnic.
Byla to pierwsza z warszawskich kolei waskotorowych (z 1891roku) pierwotnie posiadala tor 800mm i kursowala miedzy Belwederska a Wilanowem, pozniej przedluzona stopniowo do Piaseczna. Wykupiona pozniej przez wlascicieli Kolei Grojeckiej w 1907 roku, w okresie miedzywojennym, w 1936 roku zostala przekuta na tor 1000mm i polaczona z Koleja Grojecka. W okresie przed I wojna swiatowa, na odcineku od Belwederskiej do Klonowej, ze wzgledu na dosc stromy podjazd w 1902 roku zabudowano w torze zembatke systemu Abta i odcinek ten obslugiwano lokomotywa parowa z napedem zebatym zakupiona w SLM Winterthur. Byla to jedyna kolej z napedem zebatkowym w Polsce. Parowoz zabrali w 1915 roku wycofujacy sie z Warszawy Rosjanie i to byl koniec kolei zebatej. A w 1935 roku wladze Warszawy zamknieto odcinek od Belwederskiej do pl. Unii Lubelskiej. Do 1957 roku Pociagi odjezdzaly z Belwederskiej, z miejsca gdzie dzis jest biuro radcy handlowego Rosji. W 1957 roku, w zwiazku z budowa i odbudowa linii tramwajowej, kolej skrocono do Wilanowa, a w 1971 skasowano caly odcinek od Piaseczna przez Jeziorna do Wilanowa, wraz z odgalezieniem do Konstancina.

2/ Kiedyś dzisiejsza stacja Metra Wilanowska nazywała się Dworzec Południowy. I stamtąd kursowała wąskotorówka przez Piaseczno, Grójec do Nowego Mista nad Pilicą. To jeszcze pamiętam. Jeździła do począku lat 70. Z tego co pamiętam nazywało się toto kolej Grójecka. No to tyle wspomnień.

Kolej Grojecka poczatkowo kursowala z pl. Unii Lubelskiej, z miejsca gdzie dzis znajduja sie resztki Supersamu. Od poczatku korzysta z toru 1000mm. Poczatkowo zbudowano odcinek do Gory Kalwarii, a nastepnie do Grojca, a potem do Jasienca i Nowego Miasta nad Pilica. W 1935 roku, Kolej Grojecka zaczeto skracac na odcinku warszawskim: W 1935 roku do ul. Odynca, potem do obecnej Idzikowskiego, a w 1937 roku do Szop Polskich, ktore w okresie okupacji dostaly nazwe uzywana czasem wsrod Warszawiakow do dzis: Dworzec Poludniowy.
W 1969 roku nastapilo kolejne obciecie trasy do Dabrowki, a w 1971 roku do Piaseczna. Jednoczesnie zlikwidowano linie do Gory Kalwarii. W 1966 roku zawieszono ruch, a w 1970 zlikwidowano linie z Grojca do Jasienca. Pod koniec lat 80. zawieszono ruch do Nowego Miasta nad Pilica a w 1991 roku zawieszono w ogole ruch paszerski. Obecnie kolej jest we wladaniu Piaseczynskiego Towarzystwa Kolei Waskotorowej, ktore prowadzi ruch turystyczny miedzy Piasecznem a Tarczynem.
Obie koleje opisal B. Pokropinski w monografiach: Kolej wilanowska i Kolej grojecka

Nalezy jeszcze wspomniec dwie linie waskotorowe na prawym brzegu Wisly.

Kolej Jablonowska otwarto w 1900 roku do Jablonny. W 1901 przedluzono do Wawra, a w 1914 przedluzono Karczewa. Linia miala rozstaw toru 800mm. Glowna stacja na linii byla stacja Most (w latach 1943-45 Warszawa Wisla) zlokalizowana kolo mostu Kierbedzia (obecnie Most Slasko-Dabrowski), nad Wisla. Linia ta byla poprowadzona glownymi ulicami Pragi i Grochowa: Jagiellonska, Zamoyskiego, Grochowska. Miala byc skasowana w listopadzie 1939. Wybuch wojny zmienil jednak plany. Likwidacja rozpoczela sie w 1952 roku zamknieciem odcinka miedzy stacja Most a Otwockiem, dzielac linie na dwie niezalezne linie: Most-Jablonna i Otwock-Karczew. W 1956 roku zlikwidowano odcinek miedzy stacja Most a Jablonna. Do 1963 roku dzialal ostani krotki kawalek linii miedzy Karczewem a Otwockiem.
Do dzis mozna zobaczyc budynki dworcowe w Wawrze, Miedzylesiu, Falenicy i Swidrze.
Druga waskotorowka na Pradze byla to Kolej Marecka. Podobnie jak Koleje Wilanowska i Jablonowska korzystala z toru 800mm. Co ciekawe przepisy w Rosji carskiej nakazywaly budowe wszytkich linii o przeswicie 750mm. Ale co mozna zalatwic z carskim urzednikiem po uwazaniu... jak sie to wowczas nazywalo.
Linie na odcinku Targowek-Marki otwarto w 1896 roku. Stopniowo przedluzano ja do Radzymina, dokad ruch otwarto w 1899. W 1902 roku pociagi zaczely dojezdzac do stacji Warszawa Stalowa przy Stalowej w miejscu, gdzie dzis znajduje sie hipermarket. W 1943 roku Niemcy zbudowali polaczenie z Koleja Jablonowska wzdluz linii kolei obwodowej (obecnie ul. Starzynskiego).
Po wojnie w 1949 roku w zwiazku z budowa trasy WZ zbudowano nowa stacje koncowa Warszawa Targowa obok stacji PKP Warszawa Wilenska. Stacja Stalowa pozostala jako lokomotywownia i warsztaty. W 1951 roku cala linie przekuto na tor 750mm. Sprowadzono owy tabor parowozy Px48 i wagony 1Aw. Linie zamknieto w 1974 roku. Pociag na Kolei Mareckiej mozna zobaczyc w filmie o ktorym pisalem kilka dni temu w innym watku.
Kolej Marecka byla ostatnia zamknieta koleja waskotorowa w adminstracyjnych granicach Warszawy. Mialem szczescie skorzystac z jej uslug niedlugo przed jej likwidacja.

Rowniez w przypadku tych waskotorowek mozna poszukac ich opisow w ksiazkach Pokropinskiego: Kolej jablonowska i Kolejka marecka.

Krzysztof

[Kylogram]

No to tyle wspomnień.

No to fajne są takie wspomnienia, ale tytułem uzupełnienia:
- kolejka grójecka jeździła dalej niż tylko do Dw. Południowego.
- w Piasecznie miała odgałęzienie aż do G.Kalwarii z bocznicami w Łubnej (przed wojną)
- na prawobrzeżu też były kolejki wąskotorowe np. do Jabłonnej (przed wojną).

Tak chciałem tylko dodać dla tych, co nie wiedzą, że W-wa miała 4 niezależne linie kolei wąskotorowej! Oczywiście to co tutaj piszę to nie są moje osobiste wspomnienia, hehehe.

[Krzysztof F]

1/ Nie za moich czasów - w okresie przed II wojna św. jeździła wąskotorówka na trasie Pl. Unii Lubelskiej przez Wilanów do Konstancina -Jeziornej.Trwało to jeszcze krótko po wojnie. Do dziś została stacja Wilanów (mieści się tam teraz poczta) oraz budynek z napisem Klarysew - tam była stacja.
2/ Kiedyś dzisiejsza stacja Metra Wilanowska nazywała się Dworzec Południowy. I stamtąd kursowała wąskotorówka przez Piaseczno, Grójec do Nowego Mista nad Pilicą. To jeszcze pamiętam. Jeździła do począku lat 70. Z tego co pamiętam nazywało się toto kolej Grójecka. No to tyle wspomnień.