„Salonwagenzug der DDR-Regierung“
( Pociąg salonowy rządu NRD )
[Opracowano na podstawie materiałów firmy Tillig]
„Pociąg Salonowy Rządu NRD”
Od połowy lat 60-ych do początku lat 70-ych XX wieku budowano ten zupełnie nowy pociąg, który zawsze emanował szczególną tajemnicą. Ciągnięty przez dwie lokomotywy spalinowe V180, składał się z 25 wagonów pasażerskich (nie licząc wagonów dodatkowych), ozdobionych mosiężnym herbem narodowym i reliefowym oznaczeniem własności „DR”. Pomalowany na ciemnozielony kolor, z szarym dachem i ogólnym napisem „Salon” – to był pociąg rządowy NRD.
Tylko kilka osób widziało ten pociąg „na żywo”. Podczas jego różnych wyjazdów wymagany był najwyższy poziom bezpieczeństwa. Na przykład pierwszy i ostatni pociąg były obsługiwane z najwyższym poziomem bezpieczeństwa I, wymagane perony na obsługiwanych stacjach były wcześniej odgradzane, a „zwykli” pasażerowie musieli pozostać w halach dworcowych i poczekalniach podczas przejazdu pociągów.
Dodatkowe wagony dla pociągu rządowego NRD
Po tym, jak w 1966 roku do użytku w
Pociągu Rządowym NRD oddano dwa prototypy nowych wagonów pasażerskich typu salonowego, opartych na przerobionych wagonach typu B, co zapoczątkowało wymianę starszych wagonów salonowych, lwia część nowych wagonów rządowych NRD została dostarczona w 1969 roku.
Seria ta obejmowała 21 wagonów o różnej konstrukcji, od wagonów salonowych po wagony restauracyjne, kuchenne, pocztowe i bagażowe, a także wagony do transportu samochodów. Dwa dodatkowe wagony dodano w 1971 roku (kolejny wagon bagażowy) i 1973 roku (przerobiony wagon chłodniczy). Produkcja seryjna w 1969 roku była w całości oparta na konstrukcji wagonu typu Y o długości ze zderzakami wynoszącej 24 500 mm. Cechą charakterystyczną tego projektu (a także jego poprzednika, typu B) były wysokie dachy wagonów, które wywodziły się z wymaganej wysokości przedziałów w wagonach sypialnych i były stosowane we wszystkich wagonach tego typu.
W latach 80-ych XX wieku, era dużych międzynarodowych wycieczek państwowych pociągami rządowymi dobiegła końca. Od tego czasu komfortowe pojazdy były wykorzystywane głównie do podróży korpusu dyplomatycznego, na przykład na coroczne polowania państwowe lub wycieczki kulturalne. Podróże te przewoziły znacznie więcej osób niż tradycyjne wycieczki państwowe nomenklatury z niezbędnym personelem.
Aby zwiększyć przepustowość pociągu rządowego na wycieczki jednodniowe, w 1984 roku do użytku oddano cztery nowe wagony uzupełniające, każdy z 60 miejscami siedzącymi w 10 przedziałach, zbudowane w warsztatach kolejowych Halberstadt. Wagony te były w dużej mierze identyczne ze standardowymi wagonami Ame 1-szej klasy, opartymi na typie Z2, o długości ze zderzakami 26 400 mm i bardziej płaskim dachem niż typ Y. Wnętrze zostało zmodyfikowane: zastosowano inne pokrowce na siedzenia (beżowo-brązowe zamiast zielonych), a ściany i sufity pokryto fornirem. Okna i zasłony dopełniały wygląd pociągu rządowego. Wagony te zostały również sklasyfikowane jako Ame (nie Salon!) podobnie jak ich „cywilne” odpowiedniki i otrzymały numery ewidencyjne od 51 50 10-40 319-1 do 51 50 10-40 322-5.
W ramach politycznych wstrząsów, jesienią 1989 roku rządowa flota pociągów NRD została rozwiązana, a pojazdy przekazano Deutsche Reichsbahn do celów marketingu turystycznego. Pod hasłem „Reisen wie die roten Preußen“ (
Podróżuj jak czerwoni Prusacy) od 1990 roku pociągi rządowe były wykorzystywane do specjalnych wycieczek po Niemczech i za granicą. Z różnych pojazdów rządowych i pociągów dowodzenia Ministerstwa Transportu i Obrony Narodowej można było składać całe składy pociągów, a także pojedyncze wagony do czarteru. DB AG oferowało również pojazdy rządowe jako „wagony specjalne” na uroczystości i imprezy firmowe. Od połowy lat 90-ych XX wieku pojazdy rządowe były stopniowo wycofywane z eksploatacji. Dodatkowe wagony były przez pewien czas wykorzystywane jako pojazdy rezerwowe w regularnych pociągach jako wagony pierwszej klasy, ale zostały wycofane z eksploatacji w 1998 roku. DB AG próbowało sprzedać wagony rządowe, które wciąż posiadało, zainteresowanym zagranicznym odbiorcom, ale spotkało się to ze sprzeciwem opinii publicznej po tym, jak w prasie ukazał się artykuł o planowanym eksporcie. DB następnie orzekło, że wagony nie mogą być ani sprzedawane, ani złomowane.
Prawie wszystkie wagony rządowe były klasyfikowane jako „Salon” lub „WGS”. Nie dotyczyło to wagonów uzupełniających, które do 1997 roku były oznaczone jako seria Am 848.1, a następnie jako Am 201.3, a zatem uznawane za zwykłe wagony pierwszej klasy, które również miały oznaczenie klasy „1” na zewnętrznych ścianach. W związku z tym w statystykach nie było wyraźnie widać, że były to pojazdy rządowe, które powinny zostać objęte ochroną. Ich ostatnie numery eksploatacyjne wynosiły od 51 80 10-40 319-5 do 51 80 10-40 322-9. Po wycofaniu z eksploatacji, wagon 51 80 10-40 322-9 został zmagazynowany w zajezdni DB Wittenberge, gdzie wybito mu okna, co spowodowało uszkodzenia wnętrza pod wpływem wiatru i warunków atmosferycznych. Następnie został zezłomowany w Brandenburgu nad Hawelą. Pozostałe trzy rządowe wagony pomocnicze, 51 80 10-40 319-5, 51 80 10-40 320-3 i 51 80 10-40 321-1, zostały sprzedane w całości na Kubę w 2000 roku i tam przetransportowane. W ten sposób, wraz z wagonem chłodniczym, były jedynymi rządowymi lub czołowymi wagonami kolejowymi NRD z nowej serii, które nie zostały zachowane jako eksponaty muzealne.
Wagony sypialne pociągu dowodzenia Ministerstwa Obrony Narodowej NRD.
Oprócz pociągu rządowego kierownictwa państwa i partii NRD, pociągi dowodzenia były również dostępne dla Ministerstwa Transportu i Ministerstwa Obrony. Za eksploatację tych trzech pociągów odpowiadały Deutsche Reichsbahn.
Pociąg dowodzenia Ministerstwa Obrony Narodowej (
Führungszug des Ministeriums für Nationale Verteidigung, MfNV) był wykorzystywany zarówno do celów reprezentacyjnych MfNV, jak i do manewrów, ćwiczeń sztabów dowodzenia, szkoleń i seminariów Ministerstwa i okręgów wojskowych. Według oficjalnych dokumentów, wykorzystanie pociągu miało na celu „zwiększenie gotowości dowodzenia, walki i operacji w zakresie przygotowywania i realizacji działań szkolenia operacyjnego”.
W latach 1967–1987 zbudowano 24 wagony z różnorodnym wyposażeniem, stanowiące wojskowe centrum dowodzenia na szynach. Flota plutonu dowodzenia obejmowała wagony salonowe, restauracyjne, kuchenne, z miejscami do leżenia i sypialne, a także wagony maszynowo-bagażowe, konferencyjne, mapowe i sytuacyjne, dowódcze, komunikacyjne, sanitarne i inne. Za bazę wyjściową służyły Y/B 70, Z2, wagony Reko i Modernisierungswagen.
Minister Obrony i jego sztab mieli do dyspozycji dwa wagony salonowe, natomiast szeregowcy podróżowali w wagonach z miejscami do leżenia, a oficerowie w wagonach sypialnych, które w dużej mierze przypominały „cywilne” wersje tych typów. Trzy wagony sypialne zostały zbudowane przez VEB Waggonbau Görlitz dla pociągu wiodącego MfNV (Koleje Państwowe): wagony 61 50 89-40 031-6 i 61 50 89-40 032-4 w 1975 roku oraz wagon 61 50 89-40 033-2 w 1981 roku. Zostały one oznaczone jako „Salon” i należały do serii Y/B 70, będącej rozwinięciem serii Y, o długości 24 500 mm pomiędzy zderzakami i typowo wysokim dachem.
Dwa wagony sypialne salonowe, zbudowane w 1975 roku, można uznać za prekursorów ostatniego projektu wagonów sypialnych Deutsche Reichsbahn, który wszedł do służby w 1978 roku jako WLABme. Podobnie jak te, każdy z nich ma 10 przedziałów z trzema łóżkami w każdym oraz przedział służbowy. Zrezygnowano z dotychczas powszechnie stosowanej, otwieranej ścianki działowej, która umożliwiała połączenie dwóch przedziałów w jeden duży. Zamiast niej każdy przedział otrzymał garderobę. Szczególnym elementem są uchwyty na tabliczki znamionowe obok drzwi przedziału. Wagon, który został zakupiony w 1981 roku, również posiada te elementy.
Po zmianach politycznych w 1989 roku i upadku NRD część wagonów przydzielono Bundeswehrze, a resztę (zwłaszcza wagony z miejscami do leżenia, sypialne i restauracyjne, a także wagony konferencyjne i sanitarne) przekazano Deutsche Reichsbahn (Niemieckim Kolejom Państwowym) do użytku turystycznego. Wszystkie trzy wagony sypialne pociągu głównego MfNV nadal eksploatowano w DB AG pod oznaczeniem Salon 828.1 i numerami 61 80 89-40 031-0, 61 80 89-40 032-8 oraz 61 80 89-40 033-6. Eksploatacja tych wagonów, która wywoziła niektóre z nich daleko poza granice Niemiec, zakończyła się w połowie lat 90.
W 1996 roku dwa wagony zostały zmagazynowane w Arnstadt i udostępnione lokalnej grupie BSW jako wagony wypoczynkowe dla załóg lokomotyw. Później wagon 61 80 89-40 032-8 został przekazany Towarzystwu Kolei Turyńskich w Weimarze, a wagon 61 80 89-40 033-6 pozostał w Arnstadt.
Wagon 61 80 89-40 031-0 został jednak przekazany Towarzystwu Przyjaciół Kolei Walburskiej w Hesji po kilku postojach. Po upadłości stowarzyszenia, Axel Zwingenberger z DB AG kupił wagon wraz z innymi wagonami rządowymi NRD i ołowianymi, przechowywanymi w Walburgu, i w 2006 roku zlecił ich transport do magazynu w Wittenberdze w Lutherstadt.
Od 2008 roku jego kolekcja jest wpisanym na listę zabytków kultury kraju związkowego Saksonia-Anhalt i jest wspierana przez Fundację Kultura na Kolejach Niemieckiej Fundacji Ochrony Zabytków (
www.kultur-auf-schienen.de).
Wagon został pieczołowicie odrestaurowany przez członków Drezdeńskiej Kolei Parkowej i regularnie służy jako stylowe zakwaterowanie dla węgierskich dzieci podczas programu wymiany Kolejki Parkowej z Budapeszteńską Koleją Dziecięcą.
Projekt „Pociąg salonowy rządu NRD” („Salonwagenzug der DDR-Regierung”)
Od końca stycznia 2016 roku oferujemy pierwszy zestaw dla tego projektu w rozstawie TT. Zestaw ten (01722) wyznacza początek projektu „Pociąg salonowy rządu NRD”. W kolejnych latach, od 2017 do 2019 roku, pociąg salonowy (początkowo liczący dziewięć wagonów w trzech składach) będzie stopniowo rozbudowywany. Poszczególne wagony pociągu salonowego zostaną w nadchodzących latach przeprojektowane, w tym okna boczne i wyposażenie wnętrza.
Pamiętaj: z każdym zakupionym zestawem wspierasz budowę i konserwację oryginałów. Dlatego przekażemy 10,00 euro ze sprzedaży każdego zestawu na rzecz Fundacji „Kultur auf Schienen”.
01722 - Reisezugwagenset „Regierungszug” rok wydania 2016 („Pociąg rządowy”).
1.
Reisezugwagen Bauart Halberstadt (Verstärkungswagen) wagon pasażerski typu Halberstadt (wagon dodatkowy)
- Ame
- 51 50
10-40 321-7
2.
Reisezugwagen Bauart Halberstadt (Verstärkungswagen) wagon pasażerski typu Halberstadt (wagon dodatkowy)
- Ame
- 51 50
10-40 322-5
3.
Schlafwagen WLAB, Typ Y (Führungszug) wagon sypialny WLAB typu Y (pociąg wiodący)
- Salon
- 61 50
89-40 031-6
01759 - Reisezugwagenset „Salonwagenzug 1” rok wydania 2017.
1.
Salonwagen B mit Küche (wagon salonowy B z kuchnią)
- Salon
- 60 50
89-40 009-3
2.
Salonwagen B ohne Küche (wagon salonowy B bez kuchni)
- Salon
- 60 50
89-40 011-9
3.
Beiwagen zu Salonwagen B (doczepa do wagonu salonowego B)
- Salon
- 60 50
70-80 109-2
01778 - Reisezugwagenset „Salonwagenzug 2” rok wydania 2018.
1.
Salonwagen A (wagon salonowy A)
- Salon
- 61 50
89-80 008-5
2.
Beiwagen zu Salonwagen A (doczepa do wagonu salonowego A)
- Salon
- 61 50
70-80 108-4
3.
Salonschlafwagen mit acht Abteilen (wagon sypialny salonowy z ośmioma przedziałami)
- Salon
- 61 50
70-80 106-8
01808 - Reisezugwagenset „Salonwagenzug 3” rok wydania 2019.
1.
Salonwagen B mit Küche (wagon salonowy B z kuchnią)
- Salon
- 61 50
89-80 010-1
2.
Salonspeisewagen mit Küche (wagon restauracyjny salonowy z kuchnią)
- Salon
- 61 50
88-80 053-2
3.
Maschinen-Gepäckwagen (wagon agregatowo-bagażowy)
- Salon
- 61 50
92-80 203-7
01003 - Reisezugwagenset „Salonwagenzug 4” rok wydania 2020.
1.
Salonspeisewagen mit Küche (wagon restauracyjny salonowy z kuchnią)
- Salon
- 61 50
88-80 054-0
2.
Salonschlafwagen mit Tagesraum (wagon sypialny salonowy z przedziałem dziennym)
- Salon
- 61 50
70-80 105-0
3.
Nachrichtenwagen (wagon komunikacyjny)
- Salon
- 60 50
70-40 161-3
16480 - wagon dodatkowy rok wydania 2021.
Nachrichtenwagen, 2. Betriebsnummer (wagon komunikacyjny, drugi numer ewidencyjny)
- Salon
- 60 50
70-40 162-1
01081 - „Salonwagen der DDR-Regierung Baujahr 1966” rok wydania 2023.
1.
Reisezugwagen
- Salon
- 60 50
89-40 006-9
2.
Reisezugwagen
- Salon
- 60 50
89-40 007-7
01086 - Reisezugwagenset „Salonwagenzug 5” rok wydania 2024.
1.
Maschinen-Gepäckwagen (wagon agregatowo-bagażowy)
- Salon
- 61 50
92-80 204-5
2.
Salonautotransportwagen (wagon salonowy do przewozu aut osobowych)
- Salon
- 61 50
98-80 302-1
[Stan na 10.2025]
Źródła:
TT-Reisezugwagenset (info),
Projekt
"Salonwagenzug der DDR-Regierung"
Uwagi:
Zestawienie prawie 20-sto wagonowego składu z dwiema V180 to nie tylko wyczyn finansowy, ale także organizacyjny, bo gdzie znajdziemy stację z peronem o min. długości ok. 4 m
Innego nie wypada.
